Jak w wielu innych dyscyplinach nauki, także i w matematyce, od dawna posługiwano się pomocami ułatwiającymi proces edukacji młodych adeptów wiedzy matematycznej, a także przyrządami ułatwiającymi profesjonalne uprawianie matematyki w szerokim tego słowa znaczeniu. Ten bardzo rozległy temat badań, interesujący historyków matematyki i historyków instrumentarium naukowego, zawężony zostanie w referacie do przedstawienia rozwoju instrumentów matematycznych, rozumianych w ich historycznym ujęciu zarówno jako przyrządów przeliczeniowych, jak i mechanicznych narzędzi matematycznych rozumianych w dzisiejszym znaczeniu, czyli konstruowanych do wykonywania obliczeń. Omówione zostaną także typowe konstrukcje modeli dydaktycznych projektowanych jako pomoce w nauczaniu geometrii. Poczynając od najstarszych pomocy dydaktycznych zachowanych w Uniwersytecie Jagiellońskim, poprzez zasoby gabinetu modeli krakowskiego Seminarium Matematycznego, przybliżone zostaną również osiągnięcia dziewiętnastowiecznych warszawskich konstruktorów maszynek liczących. Podjęta zostanie próba ulokowania polskich zbiorów modeli matematycznych na tle innych kolekcji światowych.