Jednostki naukowe
| Grupa naukowa z matematyki finansowej Centrum Zastosowań Matematyki | Grupa Matematyki Finansowej FMG Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechnika Warszawska | Centrum Steinhausa |
Grupa naukowa z matematyki finansowej Centrum Zastosowań Matematyki
Matematyka finansowa jest rozwijana w Instytucie Matematycznym PAN od połowy lat dziewięćdziesiątych. Od 1995 roku działa środowiskowe seminarium z Metod Matematyki Finansowej prowadzone prof. Ł. Stettnera. Grupa obejmuje następujących samodzielnych pracowników naukowych: prof. J. Zabczyka z IMPAN (który jest prekursorem zastosowań matematyki w finansach w Polsce - miał istotne wyniki w tej dziedzinie już w końcu lat 70-tych, a równocześnie jest twórcą szkoły naukowej ze sterowania stochastycznego w Polsce) , prof. J. Jakubowskiego, P. Jaworskiego i A. Palczewskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, oraz M. Rutkowskiego z Politechniki Warszawskiej. Grupa wygrała konkurs na grant zamawiany KBN PBZ 016/P03/99 pt. Metody matematyczne w analizie rynków i instrumentów finansowych w Polsce (prof. M. Rutkowski pełnił funkcję kierownika projektu). Członkowie grupy wykształcili wielu magistrantów i kilku doktorów z matematyki finansowej. W 2001 grupa zorganizowała Letnią Szkołę z Matematyki Finansowej pokłosiem której była opublikowana w późniejszym czasie monografia Matematyka Finansowa: Instrumenty Pochodne (autorzy: J. Jakubowski, A. Palczewski, M. Rutkowski i Ł. Stettner, WNT 2003).
Grupa organizuje regularnie międzynarodowe konferencje z matematyki finansowej (1998, 2000, 2001, 2002, 2003). Grupa koordynuje (koordynatorem jest prof. Ł. Stettner) sieć 10-ciu Centrów z matematyki finansowej w Europie, pierwotnie pod nazwą Risk Management in Complex Random Systems (akronim: BANACH RANDOM SYSNET) i aktualnie Stochastic Analysis for Complex Financial Systems (akronim: SACOFINS) zgłoszony w ramach FP6-2002-Mobility-1.
Grupa uczestniczy we wniosku do European Science Foundation pod tytułem Stochastic Analysis, Stochastic Control, Nonlinear Differential Equations and Numerics: applications to Option Pricing, Portfolio Optimization and Interest Rate Modelling (akronim: AmaMeF - koordynatorem wniosku jest prof. B. Oksendal z Oslo).
z powrotem na górę
Grupa Matematyki Finansowej FMG Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechnika Warszawska
Od dnia 1 lipca 2001 roku na Wydziale MiNI PW funkcjonuje w ramach Ośrodka Promocji Badań zespół badawczo-wdrożeniowy pod nazwą Grupa Matematyki Finansowej (Financial Mathematics Group) posługujący się skrótem FMG. Kierownikiem FMG jest dr hab. Marek Rutkowski, pełniący jednocześnie funkcję dyrektora Ośrodka Promocji Badań Wydziału MiNI. Członkami FMG są między innymi: dr hab. J. Jakubowski, dr hab. W. Ogryczak, dr hab. E. Ferenstein oraz dr J. Wyborski. Istotną grupą członków FMG stanowią doktoranci Wydziału MiNI PW.Podstawowymi celami działania FMG są: · prowadzenie badań w zakresie matematyki finansowej i ubezpieczeniowej oraz wykonywanie projektów zamawianych przez instytucje finansowe, · pośredniczenie w procesie wykorzystywania wyników badań teoretycznych, jak również kreowanie popytu na prace badawcze z matematyki finansowej i ubezpieczeniowej, · przygotowanie studentów Wydziału MiNI do przyszłej pracy naukowej i zawodowej m.in. poprzez włączenie wyróżniających się studentów MiNI w prace badawcze prowadzone przez FMG oraz systematyczne unowocześnianie i wzbogacanie procesu dydaktycznego, · prowadzenie kursów, szkoleń oraz działań popularyzatorskich w zakresie matematyki finansowej i ubezpieczeniowej, · prowadzenie działalności popularyzującej studia z matematyki finansowej i ubezpieczeniowej prowadzonych na Wydziale MiNI oraz promocja absolwentów Wydziału MiNI.
Formy i efekty działalności FMG w latach 2001-2004:
· Członkowie FMG aktywnie uczestniczą w realizacji zadań badawczych w ramach projektu zamawianego KBN PBZ 016/P03/99 Metody matematyczne w analizie rynków i instrumentów finansowych w Polsce realizowanego w latach 2001-2004. W szczególności dr hab. Marek Rutkowski pełni funkcję kierownika tego projektu.
· Członkowie FMG współpracowali z Instytutem Nauk Ekonomicznych PAN w ramach projektu KBN: Systemy wczesnego ostrzegania przed bankructwem przedsiębiorstw.
· FMG nawiązała stałą współpracę w zakresie badań i wdrożeń z firmą Deloitte and Touche. Celem współpracy jest opracowywanie i wdrażanie metod służących do pomiaru ryzyka finansowego. Efektem dotychczasowej współpracy jest ukończony projekt Generator scenariuszy rynkowych.
· FMG utrzymuje stałe kontakty z organizacją PRMIA (Professional Risk Managers' International Association) polegające na uczestnictwie w spotkaniach PRMIA, organizacji kursów z matematyki finansowej i zarządzania ryzykiem oraz organizacji egzaminów CRM (Certified Risk Manager). Dr hab. M. Rutkowski jest członkiem zarządu PRMIA Poland.
· FMG rozwinęło bazę materialnę do rozwoju badań, w tym: wyspecjalizowaną pracownię komputerową, salę seminaryjną, bibliotekę wyposażoną w najnowsze publikacje z matematyki finansowej, jak również czasopisma Finance and Stochastics oraz Mathematical Finance.
· Współpraca krajowa: członkowie FMG prowadzą wspólne badania naukowe m.in. z naukowcami z różnych instytucji.
Efektem współpracy jest m.in. monografia Matematyka finansowa. Instrumenty pochodne, która ukazała się nakładem Wydawnictw Naukowo-Technicznych w 2003 r oraz organizowane wspólnie seminaria i konferencje naukowe.
· Współpraca zagraniczna: członkowie FMG prowadzą wspólne badania w zakresie matematyki finansowej i ubezpieczeniowej oraz teorii ryzyka m.in. z następującymi naukowcami:
Prof. Monique Jeanblanc, Universite d'Evry, Francja (credit risk),
Prof. Tomasz Bielecki, Illinois Institute of Technology, USA (credit risk),
Prof. Ben Gołdys, UNSW, Australia (stochastic volatility),
Prof. Marek Musiela, BNP Paribas, Wielka Brytania (term structure modelling),
Prof. Renata Mansini, Universita di Brescia, Włochy (portfolio optimization),
Prof. M. Grazia Speranza, Universita di Brescia, Włochy (portfolio optimization),
Prof. Andrzej Ruszczyński, Rutgers University, USA (risk measures).
· Studenci i doktoranci Wydziału MiNI odbyli staże pracownicze między innymi w następujących instytucjach: Bank PeKaO, PKO BP, BGŻ, Kredyt Bank, KPMG Polska, Deloitte and Touche, Raiffeisen Bank Polska, BPH PBK, jak również w dziale badań banku BNP Paribas w Nowym Jorku.
· Członkowie FMG prowadzą szereg wykładów specjalistycznych w ramach studiów magisterskich i licencjackich z matematyki finansowej i ubezpieczeniowej na Wydziale MiNI, w tym między innymi: Podstawy analizy stochastycznej, Podstawy modelowania finansowego, Wstęp do matematyki finansowej i ubezpieczeniowej, Matematyka finansowa I (Instrumenty pochodne), Matematyka finansowa II (Modele stóp procentowych), Modelowanie ryzyka kredytowe, Ubezpieczenia majątkowe,Teoria ryzyka, Metody obliczeniowe matematyki finansowej, Zarządzanie ryzykiem finansowym.
z powrotem na górę
Opis działalności Centrum Steinhausa
Wykorzystanie potencjału naukowego wrocławskiego środowiska naukowego dla rozwijania oryginalnych badań naukowych z zakresu metod stochastycznych i ich zastosowań legło u podstaw pomysłu utworzenia we Wrocławiu Centrum Metod Stochastycznych imienia Hugona Steinhausa. Centrum powstało 10 października 1990 roku i zostało zorganizowane przy Politechnice Wrocławskiej. Obecnie jego Radę Naukową stanowią profesorowie: Zbigniew Jurek, Witold Klonecki, Mieczysław Król, Marek Musiela, Czesław Ryll-Nardzewski, Kazimierz Urbanik, Aleksander Weron oraz Wojbor A. Woyczyński.
Zgodnie z założeniami zdecydowano się na wybór ściśle określonej problematyki badawczej: · Metody Stochastyczne i Chaotyczne w Fizyce i Chemii, 1990-94, · Matematyka Finansowa i Ubezpieczeniowa, 1995-99 · Inżynieria Finansowa oraz Rynek Energii Elektrycznej, 1999-2004.
W ramach pierwszego tematu prowadzono intensywne badania naukowe we współpracy z następującymi ośrodkami zagranicznymi: International Solvay Institutes for Physics and Chemistry, Free University Bruksela (I.Prigogine, I.Antoniou i Z. Suchanecki), Department of Physics, Royal Hallowey and New Bedford College, University London (A.K.Jonscher), Center for Stochastic and Chaotic Processes, Case Western Reserve University, Cleveland (R.Simha i W.A.Woyczyński). Badania te były finansowane z grantów NSF, British Council oraz KBN. Prowadzono też Seminaria środowiskowe z "Modelowania Stochastycznego" oraz "Stochastyka - Chaos - Układy złożone".
Drugi temat badawczy realizowano przy współpracy z Department of Mathematics ETH Zurich (P.Embrechts), Department of Statistics and Probability University of California, Santa Barbara (S.T.Rachev) oraz Department of Theoretical Statistics, Aarhus University (O.E.Barndorff-Nielsen). Działalność badawcza z tego zakresu jest ściśle skorelowana z nową specjalnością kształcenia na Wydziale Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Wrocławskiej - Matematyka Finansowa i Ubezpieczeniowa (MFU) oraz ze studiami podyplomowymi z Inżynierii Finansowej (SPIF).
MFU - jest to pierwszy w Polsce kompleksowy program studiów magisterskich przygotowujący elitarną grupę specjalistów dla działów analiz i strategii finansowych w bankach i firmach ubezpieczeniowych. Program ten jest adresowany do kandydatów o wyraźnych zdolnościach matematycznych i informatycznych. Podstawowe przedmioty MFU realizowane na semestrach 7-10 są następujące: Symulacje komputerowe procesów stochastycznych, Rachunek finansowy i ubezpieczeniowy, Podstawy matematyki ubezpieczeniowej, Rynek finansowy w Polsce, Wstęp do matematyki finansów, Laboratorium z matematyki finansowej, Stochastyczne modele kontraktów terminowych, Matematyczne Ubezpieczenia życiowe, Ubezpieczenia majątkowe, Wybrane aspekty ubezpieczeń i asekuracji oraz Inżynieria finansowa. Przedmioty zawodowe uzupełniające z zakresu bankowości, finansów, rachunkowości etc. można zaliczać również na semestrach wcześniejszych w ramach przedmiotów wybieralnych. Praca dyplomowa ma charakter twórczy i polega na samodzielnym rozwiązywaniu konkretnych problemów z zakresu działania firm ubezpieczeniowych czy banków. Gwarantuje to praktyczne opanowanie przez studentów metod informatycznych i stochastycznych w analizowaniu procesów ryzyka, procesów decyzyjnych oraz strategii redukcji ryzyka. Gdzie znajdują zatrudnienie absolwenci tej specjalności? Wielu z nich pracuje w instytucjach sektora finansowego. Część odbywa studia doktoranckie na różnych uczelniach w kraju i za granicą. Spora grupa pracuje w dobrze prosperujących firmach prywatnych.
Aby zilustrować trzeci temat to zastanówmy się czy ktoś parę lat temu brał poważnie pod uwagę możliwość sprzedaży energii elektrycznej na zasadach wolnego rynku? A dzisiaj jesteśmy świadkami gwałtownego rozwoju rynku energii w całej Europie. W Polsce w 1999 r wyłoniono konsorcjum do prowadzenia spółki akcyjnej pod nazwą Giełda Energii S.A. Równocześnie, aż do dzisiaj, trwają próby istotnego rozszerzenia rynku konkurencyjnego energii elektrycznej poprzez likwidację tzw. kontraktów długoterminowych. W konsekwencji oprócz Giełdy Energii rozwinął się rynek bilansujący i rynek pozagiełdowy (poee , Kantor Energii etc.) To spowodowało, że potrzebni są specjaliści nie tylko analizujący rynek energii elektrycznej, ale przede wszystkim potrafiący opracowywać strategie redukcji ryzyka (strategie zabezpieczające) zarówno dla producentów jak i dla odbiorców. Do tego dochodzą specyficzne problemy rynków międzynarodowych, rynków systemowych i przede wszystkim rynków lokalnych. Przyjęcie Polski do Unii Europejskiej nadaje dodatkowego wymiaru temu zapotrzebowaniu na specjalistów od konstrukcji i wyceny kontraktów terminowych oraz pochodnych instrumentów finansowych.
Dwa ostatnie obszary działań doprowadziły do powstania oryginalnego oprogramowania w postaci pakietów komputerowych: Financial Engineering Toolbox (1998), Financial Engineer (2001), Symulator Rynku Instrumentów Pochodnych (2001) , Load Forecasting Modul - LFM (20020, Energy Derivatives Symulator - EDS (2003), czy Balancing Market Analyzer - BMA (2003).
W ramach działalności konsultingowej Centrum uczestniczyło w realizacji rożnych projektów: Problem oddłużenia przedsiębiorstw - KERM (1992), Strategia ubezpieczeniowa dla PSE S.A. - wspólnie z IASE (1995-1996), Analiza opłacalności działania wybranych placówek bankowych dostosowanych do potrzeb klienta - PKO BP (1998), Ocena modeli rynku energii elektrycznej - Ministerstwo Gospodarki (1999), Testowanie i ocena pakietu komputerowego EPRI Electricity Book - PSE S.A. (2000), Analiza ubezpieczeń majątku ESP S.A. (2001), Rozwój algorytmów prognozowania zapotrzebowania na energię elektryczną dla ZE Opole S.A. (2002), Zintegrowany system zarządzania ryzykiem w Elektrowni Opole S.A. (2003). Model wyceny europejskich i amerykańskich opcji walutowych - LUKAS Bank S.A. (2003). Tools for efficient risk management on German and Polish electric energy markets - DAAD (2002-2003).
Centrum współorganizuje seminaria i kursy szkoleniowe z zakresu rynku terminowego w Polsce. Np. Seminarium EuroForum "Instrumenty Pochodne, Wycena, Zabezpieczenie i Obrót", Wa-wa 1998, Seminarium IASE "Rynek Energii, Instrumenty Finansowe, Zarządzanie Ryzykiem", Wrocław 1999, 2003, konferencja Power Bridge '99 Wa-wa, Stochastic Modelling of Highly Volatile Phenomena, Wrocław 2002, Statistics of Finance, Berlin 2003, Narzędzia informatyczne do zarządzania ryzykiem na rynku energii elektrycznej HSC & IASE 2003.